Naziści wymordowali Żydów, inni niszczą ich ślady w Koninie
KONIŃSKIE WSPOMNIENIA
Jesienią 1941 r. sonderkommando Herberta Lange wymordowało około 4,5 tys. Żydów z powiatu konińskiego. Niemal dokładnie w 75. rocznicę tych tragicznych wydarzeń zburzono jeden z nielicznych śladów, jakie po sobie pozostawili w Koninie.
Sonderkommando nadkomisarza Herberta Lange przyjechało do Konina we wrześniu 1941 r. Jego zadaniem było „oczyszczenie” powiatu konińskiego z Żydów. W lesie pod Rudzicą ludzie Langego wymordowali spalinami w mobilnych komorach gazowych około 1500 osób, głównie mieszkańców Konina, a pod Kazimierzem Biskupim ok. 3 tys. pozostałych mieszkańców powiatu wyznania mojżeszowego. Popioły ofiar zakopano w dwóch zbiorowych mogiłach (fot. nr 1 i 2). Nie mają swoich indywidualnych grobów, nie znamy nawet ich nazwisk.
Pozostały po nich domy modlitw
Po konińskich Żydach pozostały nieliczne pamiątki, wśród nich dwie świątynie. Synagoga (fot. nr 3) powstała w latach 1825-1829, w miejscu gdzie wcześniej stała jej drewniana poprzedniczka. Do budowy wykorzystano między innymi materiał z rozbieranych wówczas murów, zrujnowanego konińskiego zamku z czasów Kazimierza Wielkiego. Pierwotny, mniejszy niż obecnie, budynek miał kształt prostokąta, do którego po 1882 r. dobudowano tak zwany babiniec. Nieco wcześniej, bo około 1870 roku zbudowano tuż obok synagogi dom modlitwy i studiów talmudycznych (bejt ha-midrasz, w jidysz: bes medresz), który w latach międzywojennych stanowił centrum życia duchowego i intelektualnego konińskich Żydów (fot. nr 4).
Wnętrza obu świątyń zostały w pierwszych miesiącach okupacji niemieckiej zdewastowane, a większość mebli i wszystkie księgi spalono na stosie przed synagogą.
Świątynie książek i kultury
Oba budynki były wykorzystywane podczas wojny na magazyny, a po 1945 roku, kiedy stały się własnością Skarbu Państwa, znajdowało się tam między innymi przedsiębiorstwo remontowo-budowlane i PSS Społem.
W 1973 r. budynek szkoły talmudycznej został wyremontowany i zaadaptowany na bibliotekę, a 15 lat później zakończyła się kosztowna konserwacja synagogi, w której umieszczono księgozbiór dziecięcy. Oba budynki były siedzibą Wojewódzkiej a później Miejskiej Biblioteki Publicznej. W pomieszczeniach synagogi odbywały się również imprezy popularyzujące między innymi historię i kulturę żydowską.
Dziękujemy za Twoją obecność. Obserwuj nas w Wiadomościach Google, aby być na bieżąco.