Kultura
Pamiętniki z 17 września 1939 w zbiorach licheńskiego muzeum
Dodano:
W zbiorach Muzeum im. ks. Józefa Jarzębowskiegfo w Sanktuarium Maryjnym w Licheniu znajdują się świadectwa z inwazji wojsk radzieckich na Polskę 17 września 1939 roku.
„Nadszedł dzień 17 września. Dzień, który będzie zapisany w naszej historii krwawymi literami, takimi jak pierwszy wrzesień. Bolszewicy przekraczają granicę polską i idą całą obławą. Zawalają wszystkie drogi ścieżki, gościniec, jak mrowie, które wybiera się na śmiertelny bój (…) Ci którzy się zatrzymali mówili dziwną wieść, że idą „Polszczy” na pomoc. Jedni się cieszyli, inni znowu ukazywali minę niezadowoloną z takiej nieproszonej pomocy. I nie zawiedli się ci ostatni co tak myśleli, albowiem zaraz w kilka godzin , jak Bolszewicy szli przez ziemie polskie doszły słuchy, że napotkane odziały polskie rozbrajają a dowódców zabierają ze sobą i nie wiadomo co z nimi będą robić.”
Tak opisała dzień napaści Związku Sowieckiego na Polskę, Tekla Raczyńska, uczennica II klasy Gimnazjum w ośrodku dla uchodźców polskich w Santa Rosa. Tekla urodziła się w 1928 r., została deportowana z województwa Nowogródzkiego do obwodu Wołogodzkiego, wraz z tysiącami innych Polaków, mieszkających na wschodzie Polski, których Sowieci wywozili na nieludzką ziemię. Pamiętniki spisane zostały przez dzieci na prośbę ks. Józefa Jarzębowskiego i nauczycielki Zofii Orłowskiej. Obecnie znajdują się w naszym muzeum.
17 września 1939 r. około godziny czwartej nad ranem Związek Sowiecki zbrojnie zaatakował Polskę. Stalin wywiązał się z sierpniowego, tajnego porozumienia z Hitlerem (pakt Ribbentrop-Mołotow), które przewidywało wspólną agresję na Rzeczpospolitą, zajęcie i podział jej terytorium.
Przeczytajcie kolejny fragment pamiętnika spisanego przez dziecko, któremu przyszło żyć w tamtym czasie:
„Dnia 17 września 39 roku Sowieci wkraczają do Polski. Mój ojciec miał iść na służbę więc wstał wcześnie, ubrał się i poszedł. Na rogu spotkał znajomego Żydka, który zdziwił się bardzo iż ojciec idzie na miasto w policyjnym ubraniu. Ojciec pyta dlaczego ma nie iść w policyjnym ubraniu? A on na to mówi, że Sowieci są już w Kowlu. Ojciec mój nie wierzył jednak i poszedł na miasto. Poszedł i zobaczył, że Sowieci są naprawdę w mieście to wrócił i przebrał się w cywilne ubranie. Ja w między czasie wymknąłem się na miasto gdy przyszedłem na główną ulicę Marszałkowską zobaczyłem pierwszy raz Sowietów. Żołnierze byli ubrani bardzo mizernie, płaszcze mieli poszarpane, czapki całe w tłuszczu, buty dziurawe, karabiny na sznurku, spodnie połatane, nieogoleni, nieumyci w ogóle zaniedbani. Pierwszy rozkaz jaki wyszedł od nich to cytował aby złożyć broń. Polscy żołnierze niechętnie składali karabiny, niektórzy nawet jak sam widziałem popełniali samobójstwo, niektórzy bronili się dzielnie aż do ostatniej kropli krwi (…) z pierwszego miejsca aresztowali policję, wojskowych polskich, kilku wybitniejszych profesorów z gimnazjum, kierowników szkolnych.” Wspomnienia spisał Kazimierz Pepłowski, w 1939 r. mieszkał w Kowlu. Urodził się 13.07.1928 r. Przez Persję, Bombaj trafił do Meksyku.
I kolejny fragment pamiętnika: „W dniu 17/IX 1939 r. sowiety przekroczyły granicę Polski. Wieść ta rozchodzi się z szybkością pioruna po całym kraju. Polakom zasępiają się czoła, bo pamiętają jeszcze zabór rosyjski. Rusini natomiast cieszą się i tą wieść przyjmują z entuzjazmem (…)”. Pamiętnik napisany przez Stanisławę Synowiec.
W zbiorach licheńskiego muzeum jest także książka napisana pod redakcją profesorów Józefa Jasnowskiego i Edwarda Szczepanika w 1984 r., praca zbiorowa pod auspicjami Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie.
Ĺąródło: Muzuem w Licheniu
Przeczytaj również:Amerykańscy żołnierze w Licheniu. Wzięli udział w lekcji muzealnej
